Mãn kinh không phải là điều bạn thường nghe phụ nữ khoe ra. Nhưng những tên tuổi như Oprah Winfrey, Maria Shriver và Drew Barrymore đã chia sẻ câu chuyện cá nhân của họ trong vài năm qua. Mãn kinh thậm chí đã xuất hiện trong trận Super Bowl mùa đông vừa rồi qua một quảng cáo về Veozah, thuốc không chứa hormone giúp điều trị đổ mồ hôi ban đêm và cơn bốc hỏa (hot flash).
Một phương pháp chữa trị bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm chỉ là bước đầu tiên đầy hứa hẹn.
Sử dụng kéo hóa học để cắt và chỉnh sửa các phần của gene gây bệnh? Nghe có vẻ như khoa học giả tưởng, nhưng đã là thực tế.
Vào cuối năm ngoái, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt công nghệ chỉnh sửa gene đầu tiên để điều trị bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm, bệnh ảnh hưởng đến hơn 100,000 người Mỹ.
Phương pháp điều trị Casgevy sử dụng công nghệ CRISPR/Cas9 để lấy tế bào gốc máu từ cơ thể một người, chỉnh sửa DNA có hại, và cấy ghép lại các tế bào đã được biến đổi gene. Hầu hết những người được điều trị cho đến nay có vẻ như đã được chữa khỏi căn bệnh đau đớn và rút ngắn tuổi thọ này.
CRISPR có thể sẽ chữa trị được một số bệnh nghiêm trọng khác: Các nghiên cứu đang được thực hiện để xem nó có thể kiểm soát hoặc chữa trị bệnh tiểu đường, ung thư, các bệnh tự miễn, HIV/AIDS, nhiễm trùng đường tiết niệu mãn tính và chứng sa sút trí tuệ.
Các nhà khoa học có thể sử dụng dữ liệu này để tập trung vào nguy cơ bệnh tật và phương pháp điều trị cho người thuộc mọi chủng tộc, giới tính.
Phần lớn các nghiên cứu quy mô trước đây được thực hiện trên nam giới da trắng nên các nhà khoa học biết rất nhiều về bộ gene của nhóm người này, nhưng chưa biết nhiều về phụ nữ và người da màu.
Do đó, Viện Sức khoẻ Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) phát động Chương trình Nghiên cứu All of Us, kêu gọi những người chưa được đại diện đó tham gia hiến máu hoặc nước bọt để lập bản đồ gene, và năm nay thông tin đã bắt đầu được thu thập.
Người từ các cộng đồng chủng tộc và dân tộc bị thiếu đại diện chiếm gần một nửa trong bản gene gần đây của All of Us. Bản gene của Chương trình đã tiết lộ ra khoảng 1 tỷ biến thể di truyền, trong đó hơn 275 triệu biến thể mới chưa từng được biết đến. Hàng ngàn nhà nghiên cứu đã bắt đầu khai thác dữ liệu này và đã sử dụng chúng để dự đoán chính xác hơn nguy cơ bệnh tiểu đường nơi người da màu.
Hiện tại, các bác sĩ xem xét giới tính và cân nặng khi kê toa một số loại thuốc, nhưng trong tương lai, họ cũng muốn điều chỉnh theo DNA của từng cá nhân để xem thuốc tác động như thế nào.
Tìm kiếm những cách dễ dàng hơn để sàng lọc (screening) có thể cứu các sinh mạng.
Ung thư đại tràng (colon cancer) có thể dễ chữa trị nhất nếu được phát hiện trước khi lây lan, nhưng một phần ba người ở Mỹ từ 45 tuổi trở lên vẫn chưa được sàng lọc theo khuyến nghị. Lý do chính yếu là họ lo ngại về độ phức tạp, sự bất tiện và chi phí của nội soi đại tràng (colonoscopy), hoặc không muốn gửi mẫu phân cho các công ty xét nghiệm qua bưu điện.
Đó là lý do các chuyên gia tiêu hóa (gastroenterologists) đã hết sức phấn khích với một xét nghiệm mới, Shield, chỉ cần một lần lấy máu đơn giản. Xét nghiệm này không toàn diện như nội soi đại tràng vì mặc dù nó có thể phát hiện nguy cơ ung thư, nhưng không tìm thấy hoặc loại bỏ các polyp có khả năng trở thành ung thư. Ngoài ra, nội soi đại tràng vẫn cần thiết nếu kết quả thử máu là dương tính. Nhưng đối với những người bỏ qua không đi sàng lọc, xét nghiệm này có thể trở thành phương án cứu sinh.
5/ Thêm một tin tốt nữa: Khi bạn đi nội soi đại tràng, việc chuẩn bị có thể trở nên dễ dàng hơn. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 3 xác nhận rằng việc phải ăn lỏng trước ngày nội soi có thể thay thế bằng các thực phẩm dễ tiêu như thịt gà nấu chín, trứng gà và cơm trắng.
6/ Tin vui về GLP-1s
Các loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường giúp người dùng giảm cân có thể còn làm được nhiều điều hơn thế.
Trong những năm gần đây, các thuốc kích thích GLP-1 (Ozempic là một ví dụ) đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong việc kiểm soát bệnh tiểu đường và giúp giảm cân. Năm nay, rõ ràng là GLP-1s còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác.
Loại thuốc này, thường được chích, đã có hiệu quả lớn trong việc giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim (heart attack), đột quỵ (stroke) và tử vong do bệnh tim, đến mức FDA đã cấp phép cho Wegovy được dùng điều trị cho những người mập phì hoặc dư cân mắc bệnh tim mạch.
Các thuốc này cũng có thể giảm cholesterol LDL cao, và một loạt các nghiên cứu được công bố trong năm nay cho thấy có thể mang lại lợi ích đối với các bệnh khác như bệnh thận, ung thư buồng trứng, đại tràng và các loại ung thư khác, trầm cảm và ghiền thuốc lá.
Một số lợi ích chắc chắn đến từ việc giảm mập phì, và có thể còn có các cơ chế tác động khác của thuốc mà hiện nay vẫn chưa được biết đến.
Không ai phải lựa chọn giữa việc chi tiền cho thực phẩm hoặc mua thuốc cần thiết.
Chi phí thuốc theo tên thương hiệu (brand name) đã tăng lên trong suốt những năm qua – giá thuốc trung bình hiện nay là hơn $300 mỗi tháng – vì vậy bất kỳ sự giảm giá nào cũng rất đáng hoan nghênh. Năm nay đã thấy các nhà sản xuất giảm giá một số loại thuốc xuống chỉ còn $35, tức là bằng giá của vài vé xem phim. Đây là tin vui cho những người mắc bệnh COPD hoặc hen suyễn, giờ đây chỉ phải trả $35 cho một số loại thuốc xịt. Và đối với bệnh nhân tiểu đường, sau mức giá cao ngất ngưởng của insulin cho những người tham gia Medicare vào năm ngoái, một số loại insulin giờ đây có giá $35 ngay cả cho những người không có bảo hiểm. Hãy hy vọng đây là một xu hướng.
___________________________
No comments:
Post a Comment