Không biết tự hồi nào mà người Việt Nam mình lại có món ăn lạ lùng này? Má tui nói tại hồi xưa lúc mà “Đất rộng người thưa“ cá nhiều vô số kể, người ta bắt cá mà ăn không hết nên phải muối lại để ăn dần, muối cá để lâu nên thành mắm!
Mắm có rất nhiều loại mà Miền Tây quê tui là thủ phủ các loại mắm của miền Nam. Đến Trà Vinh thì có mắm con rươi, đến Đồng tháp mười thì có mắm cá linh. Đến Châu đốc, An Giang thì có mắm cá trèn, sau cùng thì đến tận cùng tổ quốc quê tui Cà mau thì đây mới thiệt là thủ phủ của mắm à nghen!
Cứ đến mỗi năm khi mà gió chướng tràn về, trời bắt đầu se lạnh, cái lạnh nhẹ nhàng thôi chứ hong có cái kiểu ”tái tê lòng“ như ở Mỹ. Mùa này ở quê tui gọi là mùa cá chạy đồng có nghĩa là thời tiết ít mưa nên nước ngoài đồng bắt đầu cạn dần, các loại cá thi nhau tìm chỗ sâu như ao đìa để mà trú ngụ, ngày bình thường tụi nó ăn uống no nê để tích lũy dinh dưỡng cần thiết cho mấy tháng nín nhịn trong môi trường chật chội này, lợi dụng cơ hội đó người dân mình thu hoạch nên cái ruột chúng béo ngậy mà sạch trơn. Thu hoạch bằng cách tát cạn hoặc chụp đìa, ngoài số bán cá tươi thì số còn lại để làm mắm.
Mắm rất đa dạng: mắm lóc, mắm Trê, mắm Rô, Sặt, mắm Trèn và mắm Chốt. Nếu ở Châu đốc có mắm Thái nổi tiếng, thì quê tui có loại mắm lòng không nơi nào có được. Ta gọi mắm Thái tại vì nó hơi cay thôi chứ hong có dính dáng gì đến nơi đó cả. Thịt con mắm lóc được thái ra loại bỏ xương rồi trộn với đu đủ mỏ vịt hay đu đủ mỡ gà rồi nêm thêm gia vị. Món này mà ăn cùng với thịt heo ba chỉ luộc ăn kèm với bánh tráng hoặc gói với bún rồi chấm nước mắm con rươi ở miệt Trà Vinh thì nó sao ta?
Cái món mắm lòng ở quê tui còn ác liệt hơn, cái bộ đồ lòng của con cá lóc nó sạch trơn và béo ngậy, sau khi rửa sạch để ráo thì má tui ướp bằng rượu trắng. Cứ một lớp muối thì một lớp lòng bỏ vô cái khạp da bò và lèn cho thật chặt. Khoảng ba bốn tháng thì má tui khui ra và rắc thính lên. Thính là gạo rang hơi khét rồi xay mịn ra, má tui nói làm vậy vừa để hút ẩm vừa tăng mùi thơm của mắm, xong rồi thì má tui thắng nước đường mía trộn vô gọi là chao đường. Món này ăn kèm với chuối chát và khế cùng rau thơm và thịt luộc thì nhức nhối nghẹn ngào luôn!
Qua Mỹ nhưng cái hương vị mặn mà của đồng quê nó mãi đeo bám tui hoài, vì hồi xưa mỗi khi đi làm ruộng thì má tui nấu một nồi cơm nếp thiệt lớn cùng con mắm lóc nguyên con chưng lên với tóp mỡ và củ hành tím. Nếu bà con có hỏi các nhà khoa học là con mắm có chất bổ dưỡng gì không, thì chắc ăn là nhận được cái lắc đầu!
Qua đây thỉnh thoảng tui cũng nấu lẩu mắm hoặc bún mắm cho vợ con ăn tuy hơi phiền làng xóm vì cái mùi “ xác chết “ ghê ghê !
Hồi xưa Thực dân Pháp đô hộ dân mình, họ chơi chính sách ngu dân bằng thuốc phiện và đày đọa đi phu ở những đồn điền cao su mà một đi không trở lại. Không biết tui có ác như con gà ác không mà chơi chiêu này, số là trong chỗ tui làm có mấy người bạn Mỹ, tui rủ về nhà rồi đãi món mắm chưng và ăn sầu riêng cho biết thế nào là lễ độ. Thực ra thì mắm chưng thì dù nguyên liệu chính là mắm nhưng với lượng nhỏ thôi, trộn chung với thịt ba chỉ và củ hành rồi nêm gia vị, trên mặt thì phủ một lớp màu mè bằng lòng đỏ trứng gà cùng với tiêu sọ nguyên hột nên cái mùi cũng không có gì khủng khiếp. Ăn xong tui hỏi tụi nó như thế nào thì tụi nó đưa ngón tay cái lên và gật đầu lia lịa… nếu vì phép lịch sự xã giao của người phương Tây thì chắc tụi nó chạy cong đuôi hong dám quay đầu, còn đằng này lâu lâu thì nó kề tai nói nhỏ:
Cái món măm nhà you tuyệt vời quá?
món măm là gì ta ? À thì ra người nước ngoài họ đọc chữ có dấu hong được, tui rất tự hào vì đã làm cho người ngoại quốc ”nhiễm“ được cái món đồng quê của Việt Nam mình, thưởng thức được những thức ăn tưởng chừng như kinh dị nhưng nó đã gắn bó với dân tộc mình, đã đồng hành với người dân mình, ở xứ sở chỉ có hai mùa mưa nắng nhưng ngọt ngào yêu thương quá đỗi.
Hôm nay cả đất trời Hoa Kỳ ngập tràn trong không khí Giáng sinh và trước thềm năm mới lão nông Cà mau xin gởi đến mọi người mọi nhà có nhiều sức khỏe, luôn hạnh phúc bình an, an nhiên tự tại với cuộc sống và “Tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến“ nghen !
Minh Âu / Seattle mùa đông 2023
___________________
No comments:
Post a Comment