MỘT CHỐN ĐI VỀ

Ngọc Anh

Hàng năm, tuy không hẹn trước nhưng chúng tôi cứ nhắm chừng con heo đất hơi nặng là lật đật đập ra mua vé lơn tơn về Việt Nam. Riết rồi cũng quen, không về thì thấy ray rứt bồn chồn, mà về thì “trăn trở bức xúc” đủ thứ chuyện…. Biết vậy mà cũng về !

Sài Gòn đầy bụi và nắng nóng, thành phố lúc nào cũng hầm hầm như cái mặt tên hải quan ở cổng phi trường Tân Sơn Nhất. Taxi chạy qua những con đường lớn chật cứng xe và người ngột ngạt. Thú thật tôi chỉ muốn về nhà thật nhanh, ít ra ở đó tôi cảm thấy sự bình yên hơn trong không khí thoải mái của gia đình, người thân.

Má tôi lui cui trong bếp. Lưng bà như còng hơn trong dáng đi chậm chạp của đôi dép kéo lê, gần 90 tuổi nhưng bà vẫn muốn vào bếp nấu cho tôi nồi canh chua bông so đũa: cái món mà tôi khó tìm thấy khi bôn ba ở xứ người “Má biết mày thèm….”. Tôi ôm bà ấm áp như hồi nhỏ, thấy ánh mắt bà vui hơn.

Má tôi quê Xẻo Gừa, lên Sàigòn sống gần 60 năm nay nhưng bà vẫn giữ y tánh nết chơn chất của một phụ nữ miền Nam, hiền lành nhân hậu, lúc nào cũng chăm lo cho gia đình, thương con quý chồng. Tôi dùng chữ quý bởi vì trong cung cách đối xử với Ba tôi lúc nào cũng tương kính như tân, phải nói là Bà tâm phục khẩu phục ông lắm… Tôi nhớ hình ảnh bà sáng nào cùng bắt cái ghế đẩu ngồi cạnh giường ông, kể chuyện con cái, chuyện nhà cửa chợ búa, chuyện cô Ba, chú Bảy, chuyện hồi đó ở dưới quê…

Ông nằm trong mùng không biết thức chưa hay còn ngái ngủ nhưng thỉnh thoảng ông lên tiếng vài câu dặn dò nhắn nhủ việc gì đó. Tôi nghe tiếng má ừ hử nhỏ nhẹ đều đều như vậy quanh năm suốt tháng. Ngày nào Má không ngồi ở cạnh giường ông thì tới phiên Ba lo lắng ngồi bên cạnh giường bà để biểu bà ăn cháo uống thuốc…

Cảnh đầm ấm đó đám con thấy riết cũng quen mà không thắc mắc, nhưng khi lớn lên có vợ có chồng, chúng tôi cũng ảnh hưởng ít nhiều cái tình gia đình êm đềm đó trong cuộc sống riêng tư. Và tôi đâm ra ngạc nhiên tự hỏi “Ủa, sao hồi đó Ba Má không ngủ chung giường, gác chân gác tay và nói hằm bà lằng chuyện như chúng tôi bây giờ cho thân mật hơn ?”.

Cái tình nghĩa vợ chồng khi về già có lẽ trầm lắng sâu sắc hay chăng ? Tôi chưa quá già để nhận ra chân lý sống đó, nhưng tôi biết khi một chiếc dép bị đứt quai thì chiếc kia coi như bỏ thùng rác. Ba tôi mất trước và dĩ nhiên Má tôi buồn biết bao nhiêu khi ở lại một mình…

Đám con cháu lại trở về sống vây quanh để bà không thấy lẻ loi. Cuối tuần là bà nấu món ăn ngon, cả bầy xúm lại ăn, xúm lại kể chuyện này kia cho Má tôi nghe, bởi vì Má tôi không đi đâu ngoài khoảng cách 100m từ nhà đến chợ mỗi ngày, và cái tivi ở phòng khách giúp bà giải khuây bằng những bộ phim dài nhiều lập. Mấy chị em tôi ai cũng có chuyện để kể Má nghe y như hồi xưa bà ngồi thủ thỉ với Ba mỗi sáng...

Câu chuyện đôi khi cũng thường, lượm lặt trên net, trên báo nhưng qua nhỏ My thì nó thêm mắm giặm muối tăng thêm phần hào hứng khiến ai cũng cười lăn và người cười nhiều nhất là Má, bởi vì Má tôi luôn tin đó là chuyện có thật. Bà chưa bao giờ biết về internet nên bà đâu thể ngờ trên đó có cả một kho chuyên tiếu lâm. Người ta “đổi cả thiên thu tiếng Mẹ cười”. Còn bọn tôi chỉ mong đổi vài chục năm còn lại để Má sống vui với con cháu.

Trong nhà tôi là đứa đi xa nhất, chuyến đi giống một phép lạ mà mọi người không nghĩ rằng tôi có thể bay dễ dàng như vậy. Chị em ai cùng mừng cho tôi nhưng Má thì im lặng. Tôi biết bà không vui khi có một chim bay khỏi tổ, dù con chim không còn non nớt yếu đuối như Má nghĩ

Má tôi có 8 người con, 6 gái 2 trai. Các con lần lượt có vợ có chồng ra riêng, sót lại 3 đứa con gái quá lứa. Nhà tôi trong hẻm nhỏ gần chợ Nguyễn Tri Phương, gia đình dọn về đây hơn 40 năm nên cây mận Má tôi trồng trước nhà xum xuê tàn dần; những trái nhỏ xíu chát ngầm rụng đầy sân để sáng nào bà cùng còng lưng quét. Nhỏ My làm hướng dẫn viên du lịch, dáng vẻ trẻ trung hoạt bát, đi đây đi đó hoài nhưng vẫn bị “ống chề” vì tuổi Dần. Một hôm nó về nói với Má tôi «Thầy bói nói nhà mình bị cái cây mận này ếm nên con gái khó đi lấy chồng» và nó đề nghị đốn bỏ.

Má tôi chỉ cười hiền, nói «để cho nó mát mà». Nhưng sau đó ít lâu Bà kêu người tới cưa gốc mận, không biết bà tin lời con My hay Bà quét sân hoài nên cũng mệt. Có điều vài tháng sau thì con My lấy được chồng. Nó lại càng tin thầy bói hơn nữa. Riêng Má tôi buồn vì vắng cái miệng tiếu lâm ồn ào của nó. Tuy nhiên bà vẫn mua con gà về cúng vì trước đây Bà có vái «gả được con cọp My» bà sẽ cúng tạ ơn. Tấm lòng bà Mẹ thương con đôi khi cũng mâu thuẫn đến lạ lùng.

Hôm nghe tôi nói sẽ theo chồng qua Mỹ, Má tôi ngồi im một lúc rồi hỏi «Xứ đó ở đâu ? Xa hôn ? Xa cỡ nào ?». Tôi lấy chiếc đũa cắm vào trái cam và xoay vòng, giải thích «Xa lắm Má à, nó ở nửa vòng trái đất. Bên này Má ban ngày, bên Mỹ là ban đêm». Bà có mấy người bạn trong xóm cũng đi Úc, đi Canada, lâu lâu về thăm, ai cũng trắng trẻo khỏe mạnh, họ tặng bà mấy hộp thuốc bổ. Bà thấy vui vui và không cần biết nó xa cỡ nào. Nhưng bây giờ thì bà quan tâm tới điều đó bởi vì con gái bà sắp ra đi, đến một đất nước xa lạ mà cả đời bà không thể nào hình dung được.

Tôi qua Mỹ được vài năm rồi cũng nhớ Má lót tót trở về. Mọi người tụ lại nhà Má đủ mặt dâu rể cháu chắt, ăn uống nói cười vang rân. Tôi lại kiếm những câu chuyện vui lạ đó đây trên bước đường rong ruổi của mình để kể cả nhà nghe. Trên chuyến bay có một bà tuổi chừng 90, bà khỏe lắm nói cười còn minh mẫn, chắc bà trở về Việt Nam thăm con cháu, bà đi một mình dưới sự chăm sóc đặc biệt của một nhân viên biết nói tiếng Việt.

Khi xuống máy bay, bà chống gậy lững thững ra ngoài, đứng giữa sân có đông nghẹt người đi đón thân nhân, bà gõ cồm cộp cây gậy xuống sân và nhìn quanh hỏi to «Thằng Hai đâu ?». Một mái đầu bạc trắng nhô lên la lớn «Dạ, con đây Má» khiến ai cũng bật cười và cảm động nhìn theo. Má tôi nghe chuyện cũng cười «Bà đó giỏi quá ha». Cả nhà chỉ chờ có vậy để thuyết phục Má đi du lịch cho biết đó đây. «Thôi đi. Nó nói tiếng Tây tiếng U, Má làm sao hiểu, ở xóm này gặp người quen mỗi ngày cũng vui vậy. Coi tivi cũng biết chỗ này chỗ kia vậy». Các con biết tánh Má, bà quen quanh quẩn lũy tre làng….

Trong lúc soạn tìm một số giấy tờ cá nhân tôi gởi Má cất trong ngăn tủ, chợt một chai nước hoa khô queo và cây son sẫm màu từ đời nào lăn ra sàn… Tôi cầm lên săm soi và thấy lòng mình như rưng rưng có lỗi “Cái này là mỹ phẩm của Má đây sao ?”. Bấy lâu nay tôi vô tình quên mất là Má cũng có lúc cần những món đồ đơn giản như vậy cho mỗi lần đi tiệc tùng cưới hỏi. Chị Hai mua bóp đầm, chị Ba may áo dài, con Nga mua sợi dây chuyền, đôi bông cẩm thạch, nhỏ My, út Lan thì giày dép quai nhung, nhưng không đứa nào nhớ tới gương mặt Má với một chút son phấn tươi tỉnh của tuổi già.

Qua Mỹ tôi thấy có nhiều bà già cỡ tuổi Má, áo quần sang trọng, môi son đỏ thắm. Có bà còn xâm mắt, cắt mí trông như tài tử Hollywood, sáng nào cũng đứng đợi xe bus đi Casino ăn chơi thư thả. Còn Má tôi quen sống giản dị quê mùa nhưng khi đám tiệc với mấy bà bạn thị thành chắc bà cũng cần một chút trang điểm. Cây son và chai nước hoa này ai đó đã tặng bà lâu lắm rồi, nó cũ mốc… Mỗi lần về nước, tôi hay tặng bạn bè những thỏi son, nước hoa hay Lotion nhưng không bao giờ tôi nghĩ đến chuyện tặng Má tôi chai dầu thơm. Nghĩ lại thấy mình đáng trách hết sức, tôi nhớ tới câu thơ viết về Mẹ :

“Đừng để một ngày kia Mẹ mất đi rồi
mới giật mình khóc lóc
Dòng sông qua đi có trở lại bao giờ
Ta làm thơ cho bao người con gái,
Có khi nào ta làm thơ tặng Mẹ ta không ?…”

Chắc ông cũng ray rứt ân hận như tôi bây giờ khi cầm thỏi son sạm màu thời gian của sự vô tình bạc bẽo. Chuyện đơn giản vậy mà tôi cứ thấy nao nao suốt buổi. Má không biết chuyện này nhưng tôi biết, nghĩ bụng mình nên làm cái gì đó may ra còn kịp để Má vui. Tôi lục trong hành lý ra một chai Chanel mới tinh, một mớ son phấn mà con gái tôi làm quà tặng hôm Mother’s Day (bởi vì nó biết tôi điệu !) lẳng lặng để vào ngăn tủ của Má. Trong mắt chúng tôi, hình ảnh Má vẫn luôn đẹp.

Má tôi thích đi chợ mỗi ngày, thường thì bà thức rất sớm, đi dạo một vòng quanh chợ. Người bán người mua lâu đời quen mặt nên gặp nhau ai cũng cất tiếng mời chào. Đồ ăn lúc nào cũng đầy tủ lạnh nhưng có lẽ thấy Má dễ tánh nên nhiều người nài nỉ ép mua, thậm chi mang tới tận nhà đủ thứ từ quầy dừa tươi tới con gà, ký thịt… Chúng tôi cứ dặn Má hoài, ăn không có bao nhiêu đừng mua nhiều quá, thằng em tôi cằn nhằn «Má làm như chợ sắp đóng cửa cả tháng». Má chỉ cười nói «để dành nấu cho tụi bây ăn, thà dư còn hơn thiếu». Má ăn mỗi bữa chỉ có lưng chén cơm và nửa khứa cá kho nhưng cái lo thiếu ăn thiếu mặc cho chồng con có lẽ ngấm vào máu Má từ thuở tản cư chạy giặc tới bây giờ…

Tôi giúp Má để dành thức ăn đông lạnh như bên Mỹ, rửa sạch, để ráo rồi ướp gia vị, phân loại thịt cá ra từng bọc riêng để vào ngăn đá. Tôi viết chữ to để Má dễ phân biệt; gói này là thịt bò xào sả ớt, gói này là tép nấu canh, gói này là cá lóc kho tiêu.

Vậy mà vài hôm sau lại thấy Má lục lọi kiếm gì đó trong tủ. Tôi kêu lên «Má, con viết chữ trong đó rồi má. Má đọc sẽ thấy». Má làm thinh không nói.

Hùng kéo tay tôi rù rì «Chị quên là Má mình không biết chữ sao». Tôi lại ngớ người ra ân hận. Trời ạ ! Sao mà tôi ngu ngốc thế. Người không biết chữ có lẽ là tôi chớ không phải Má. Tôi dốt đến độ vô tâm không hiểu chữ MẸ phải viết hoa như thế nào cho đẹp. Má tôi quê mùa chơn chất, một chữ bẻ đôi không biết mà nuôi tám, chín đứa con ăn học đàng hoàng… Tôi xót xa như thể mình phạm một lỗi nặng với Má mà không biết làm sao sám hối.

Nhiều người hay đợi rằm Tháng Bảy, mùa Vu Lan mới lật đật đi Chùa tụng kinh báo hiếu, cài bông hồng trắng bông hồng đỏ tùm lum trên ngực áo; thay vì mỗi ngày mua một món ngon mà Má thích ăn, kể một chuyện vui cho Má cười, chở Má đi thăm người bạn thân ở đâu đó, nắm chặt tay Má mỗi khi Má ngồi im buồn rầu… Tôi nghĩ cũng là cách báo hiếu cho đấng sanh thành.

Đôi khi trong cuộc sống tất bật, ta mải mê đuổi theo công danh cơm áo, chỉ chăm chăm lo cho mái ấm riêng tư của mình, mong có ngày nghỉ để đưa cả nhà đi chơi mà quên rằng có Cha Mẹ già nua lẩm cẩm đợi mình ghé thăm cuối tuần. Nghe tiếng Chùa này to, Chùa kia đẹp, hăm hở đi viếng lạy mà quên mất có một Đấng Phật Mẫu đang nằm ở dưới lầu chờ con thăm hỏi nhưng con vẫn thờ ơ đi qua…

“Mỗi mùa Xuân qua, Mẹ tôi già thêm một tuổi… Mẹ già như chuối chín cây, gió lay Mẹ rụng con sẽ mồ côi”. Chị Hai tôi vốn mau nước mắt khi nghe bài hát này. Tôi thì cố thu xếp để mỗi năm trở về bên Má. Đâu ai biết được cơn gió nào bay ngang vô tình…

Hạnh phúc thay cho những người bạc đầu mà còn có Mẹ để kính để yêu. Cũng như tôi may mắn còn Má trong đời để có nơi chốn trở về yên ổn giữa muôn ngàn bon chen mệt mỏi.

Ngọc Anh