Chiến dịch của Mỹ xoá sổ Thủ lĩnh IS

Hình ảnh sắc nét từ máy bay do thám kết hợp tin tình báo mặt đất đã giúp Mỹ tìm ra nơi ẩn náu của thủ lĩnh IS tại Syria.

Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi.
Ảnh: BNG Mỹ

Mùa thu năm ngoái, máy bay do thám không người lái (UAV) của Mỹ quần lượn trên một ngôi nhà ven cánh đồng trồng ô liu ở tây bắc Syria. Cảm biến trên UAV bắt được hình ảnh một người đàn ông rậm râu, được cho là sống bên trong ngôi nhà.

Người đàn ông, thỉnh thoảng được gọi là "giáo sư", bị cụt một chân trong chiến tranh và hiếm khi rời khỏi căn hộ trên tầng ba của mình. Vì vậy, chiếc UAV giữ nguyên quỹ đạo bay, chĩa ống kính camera vào sân thượng tòa nhà và chờ đợi.

Hình ảnh cắt từ video do Bộ Quốc phòng Mỹ công bố ngày 3/2 cho thấy tòa nhà
 là nơi ẩn náu của thủ lĩnh IS ở Syria trước khi nó bị đột kích. Ảnh: AP

Các khí tài tình báo khác của Mỹ, trang bị camera và cảm biến từ xa, cũng tham gia quá trình theo dõi từ bên trên và xung quanh ngôi nhà. 

Cuối cùng, nỗ lực chờ đợi đã được đền đáp.

Vào một số ngày nhất định, khi thời tiết cho phép, "giáo sư" mang chiếu ra hiên nhà cầu nguyện. Trong những ngày khác, ông ta mang theo một chiếc khăn lên sân thượng tắm rửa.

Thỉnh thoảng, người đàn ông ra ngoài đi dạo hoặc chỉ đứng ở cửa hít thở không khí trong lành.

Qua những lần theo dõi như vậy, tình báo Mỹ xác nhận người đàn ông này bị cụt chân phải, trùng khớp với mô tả về kẻ đang bị Mỹ truy lùng gắt gao nhất: Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi, thủ lĩnh tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. 

Kết hợp với những thông tin tình báo khác, các nhà phân tích tình báo Mỹ đã xác nhận được danh tính của "giáo sư". Sau hai năm truy lùng, họ cuối cùng cũng tìm thấy Qurayshi, ban đầu nhờ những người cấp tin trên thực địa và sau đó nhờ ống kính camera siêu hiện đại của UAV.

Sau khi xác nhận được mục tiêu, giới chức Mỹ vẫn còn hai câu hỏi cần trả lời. 

Đầu tiên là làm thế nào để tiêu diệt hoặc bắt sống Qurayshi với mức độ rủi ro thấp nhất cho đặc nhiệm Mỹ và cả dân thường sống trong ngôi nhà. 

Thứ hai là nên lập tức tấn công hay chờ đợi để thu thập thêm thông tin về mạng lưới khủng bố ngầm do Qurayshi điều hành. 

Phương án án binh chờ đợi được chứng minh là đúng đắn hơn. Họ quyết định chờ thêm vài tháng. 

"Các thành viên trong mạng lưới thường xuyên liên lạc với nhau", một cựu quan chức tình báo Mỹ am hiểu vấn đề cho hay.

"Họ đã nghe lén chúng, thu thập càng nhiều dữ liệu càng tốt. Họ phải xem hắn ta đang nói chuyện với ai". 

Cái chết của Qurayshi được Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố tuần trước, khi chiến dịch săn lùng y kết thúc.

Qua các cuộc phỏng vấn với hàng loạt quan chức từ nhiều ban ngành khác nhau của Mỹ cùng một quan chức từ chính phủ nước ngoài hỗ trợ chiến dịch, Washington Post đã vẽ nên bức tranh chi tiết về cuộc săn lùng thủ lĩnh IS vào thời điểm cực kỳ nhạy cảm, khi nhóm này đang tìm cách xây dựng lại mạng lưới sau 6 năm hứng chịu vô số thất bại.

Chiến dịch đột kích tuần trước là kết quả của một cuộc tìm kiếm kéo dài, từ khi Qurayshi được thăng chức lên làm thủ lĩnh IS sau khi tên trùm Abu Bakr al-Baghdadi bị tiêu diệt hồi tháng 10/2019. Nơi Baghdadi bị đặc nhiệm Mỹ tiêu diệt chỉ cách hang ổ của Qurayshi tại ngôi làng Atma, phía tây bắc Syria, khoảng 24 km.

Theo các tài liệu, căn hộ ở tầng hai của tòa nhà được thuê vào tháng 3 năm ngoái bởi một người đàn ông mà giới chức Mỹ xác định là Abu Ahmed al-Halabi, một cấp dưới thân cận với Qurayshi. Hắn chuyển đến ở tầng hai và tiếp tục ký hợp đồng thuê tầng trên cùng. Không lâu sau, Qurayshi chuyển tới sống trong căn hộ khiêm tốn ở tầng ba nhìn ra cánh đồng ô liu.

Thủ lĩnh IS đã áp dụng các biện pháp đảm bảo an ninh nghiêm ngặt, nghiêm cấm sử dụng điện thoại di động và Internet. Qurayshi chỉ trao đổi với cấp dưới thông qua người trung gian, không tin vào bất kỳ phương thức liên lạc điện tử nào.

Các quan chức Mỹ cho hay Qurayshi rất dễ nhận biết vì bị cụt chân phải, dường như là hậu quả của lần y bị thương trong một cuộc không kích năm 2015. Các thông tin về y đầu tiên đến từ những người cấp tin làm việc cho Lực lượng Dân chủ Syria (SDF), nhóm dân quân người Kurd có liên hệ chặt chẽ với Mỹ.

Tòa nhà hư hỏng sau cuộc đột kích thủ lĩnh IS ở Syria ngày 3/2. 

Tình báo Mỹ bắt tay vào giám sát chuyên sâu ngay sau đó, theo dõi từng người đến và đi khỏi ngôi nhà ba tầng nơi Qurayshi ẩn náu. Nhóm sử dụng cả những camera và cảm biến từ xa tinh vi nhất của Mỹ, hầu hết được trang bị trên máy bay không người lái do Lầu Năm Góc vận hành.

Trong những tuần tiếp theo, các chuyên gia phân tích của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã dành hàng trăm giờ đánh giá, sàng lọc thông tin thô để lần ra vị trí các nghi phạm khủng bố có liên quan đến Qurayshi.

"Chúng tôi hợp tác chặt chẽ với cộng đồng tình báo để tìm hiểu cặn kẽ về những người sống tại tòa nhà và thói quen sinh hoạt của tất cả những ai cư ngụ ở đó", một quan chức quân đội cấp cao cho biết.

Mục tiêu cuối cùng không chỉ nhằm xác nhận danh tính Qurayshi mà còn nhằm trả lời câu hỏi mang tính chiến thuật: Nên thực hiện một cuộc không kích có nguy cơ gây thương vong cho dân thường, hay nên điều đặc nhiệm Mỹ tới khu vực, nơi đang chìm trong hỗn loạn, giao tranh giữa các nhóm vũ trang, trong đó có cả tổ chức khủng bố al-Qaeda.

Đến cuối tháng 9/2021, các đội đặc nhiệm Mỹ bắt đầu huấn luyện đột kích vào ngôi nhà, nơi các nhà hoạch địch quân sự cho rằng gần như chắc chắn có nhiều bẫy mìn. Hai quan chức quân sự cấp cao Mỹ am hiểu chiến dịch cho hay công tác chuẩn bị này đòi hỏi những cuộc diễn tập thường xuyên với các mô hình, đặc biệt là mô hình mô phỏng toàn bộ ngôi nhà.

Phương án không kích cũng được đưa ra thảo luận, nhưng nhanh chóng bị loại bỏ vì ngôi nhà có quá nhiều dân thường, bao gồm cả trẻ em.

Vào ngày 20/12, Biden họp với đội an ninh quốc gia của mình để phê duyệt phương án triển khai chiến dịch. Tổng thống Mỹ hỏi về thương vong của dân thường và liệu ngôi nhà có thể sụp đổ nếu thủ lĩnh IS cho nổ bom tự sát, đe dọa những gia đình bên dưới hay không. Các chuyên gia quân sự đã nghiên cứu cấu trúc tòa nhà và kết luận rằng nó sẽ không đổ sập.

Một số quan chức Mỹ cho biết không có lý do gì phải khẩn trương thực hiện cuộc đột kích. Ngoài lập kế hoạch và huấn luyện đặc nhiệm, họ còn cân nhắc tới các yếu tố khác, như thời tiết hay chu kỳ Mặt Trăng. Một đêm không trăng luôn là lựa chọn ưu tiên cho các hoạt động tập kích. Trong khi đó, việc giám sát liên tục cho phép các quan chức tình báo có thêm kiến thức về mạng lưới ngầm của Qurayshi trải khắp Syria và Iraq.

Nhờ mức độ giám sát chặt chẽ, các quan chức Mỹ tự tin rằng họ có thể "phát hiện bất kỳ ai muốn rời khỏi ngôi nhà".

Ngày 1/2, các nhà hoạch định quân sự Mỹ quyết định rằng những điều kiện triển khai đột kích gần như hoàn hảo. Tại một cuộc họp ở Phòng Bầu dục, họ trình bày ngắn gọn với Biden về kế hoạch cuối cùng và được chấp thuận. Ngày hôm sau, vào 17h (giờ Washington), Tổng thống Mỹ vào Phòng Tình huống của Nhà Trắng để theo dõi cuộc đột kích thông qua kết nối với Lầu Năm Góc.

Một giờ sáng ngày 3/2 (18h ngày 2/2 giờ Washington), trực thăng chở hơn 20 đặc nhiệm Mỹ lượn trên ngôi nhà ba tầng ở Atma. Trong lúc đội đặc nhiệm Delta chuẩn bị đổ bộ bằng dây, trực thăng tấn công Apache, chiến đấu cơ và máy bay không người lái vũ trang Reaper cũng lượn quanh trên bầu trời đề phòng sự cố.

Tiếng ồn từ trực thăng đã đánh thức những người sống trong khu vực. Mọi người đổ xô ra khỏi nhà để xem chuyện gì đang xảy ra.

Những người đàn ông mặc áo chống đạn đu dây từ trực thăng xuống mặt đất. Họ dùng loa phóng thanh thông báo và nhanh chóng hỗ trợ gia đình ở tầng trệt, gồm một đàn ông, một phụ nữ và vài đưa trẻ, sơ tán.

Qurayshi quyết không đầu hàng hay cho phép gia đình mình rời khỏi ngôi nhà. Theo lời kể từ các nhân chứng và nhà phân tích, Qurayshi hoặc các cấp dưới của hắn đã cài chất nổ trong nhà để đảm bảo thủ lĩnh IS không thể bị bắt sống.

Hiện vẫn chưa rõ ai kích nổ quả bom khiến Qurayshi bỏ mạng. Các quan chức quân đội cho rằng chính Qurayshi đã ấn nút, nhưng không loại trừ khả năng là một người khác.

Gia đình ở tầng trệt vừa rời đi thì một vụ nổ làm bừng sáng cả bầu trời, tiếng nổ vang xa hàng km. Sức mạnh của nó làm đổ sập những bức tường trên tầng ba tòa nhà, hất văng nhiều thi thể xuống đất.

Sau đó là một khoảng lặng. Lo ngại về khả năng có thêm bẫy mìn, đội Delta đã điều "những khí tài khác", có thể là một robot thăm dò hay máy bay không người lái cỡ nhỏ để quét những gì còn lại của căn hộ.

Khi họ tìm kiếm, đội biệt kích bị cấp dưới của Qurayshi ở tầng hai và sau đó là vợ y bắn. Cả hai đều nhanh chóng bị bắn hạ.

Nhiệm vụ kết thúc sau hai tiếng. Khi một số thành viên đội Delta thu thập giấy tờ và các thông tin tình báo có giá trị khác từ bên trong ngôi nhà, những người còn lại thu thập dấu vân tay và lấy mẫu từ thi thể Qurayshi để xét nghiệm ADN. Thi thể bị bỏ lại giữa đống đổ nát của ngôi nhà.

Khoảng 12 tiếng sau khi cuộc đột kích khép lại, các xét nghiệm đã hoàn tất và danh tính của thủ lĩnh IS được xác nhận. Các quan chức Nhà Trắng đã chuẩn bị một thông báo, Tổng thống Biden sẽ phát biểu trực tiếp trên truyền hình.

"Thủ lĩnh khủng bố tàn bạo này đã bị xóa sổ", Biden nói.

Vũ Hoàng (Theo Washington Post)

_______________________________