Những ổ bánh mì ngày xưa ấy

Đinh Trực

Một trong những hình ảnh về nếp sống, ẩm thực nhanh gọn của người xưa, người miền Nam lưu giữ trong ký ức sâu đậm là hình ảnh cái bội cần xé tre đựng bánh mì nóng, cột ở yên sau chiếc xe đạp của người bán, họ rong ruổi khắp đạp xe khắp các phố, các đường quê, hang cùng ngỏ hẻm, suốt bốn mùa bất kể chuyện nắng sớm mưa chiều kể cả ngày lẫn đêm...

Làm sao quên được hình ảnh cái bội cần xé làm bằng tre, phủ một lớp bao bố chỉ xanh giữ hơi nóng của bánh mì mới ra lò để khi bán lẻ bánh mì cho khách, khi cái hương thơm của nó tỏa ra, kích thích sự thèm ăn, kích thích cảm giác yêu quí đời sống yên bình hay trong thời loạn... !

Làm sao tôi quên được hình ảnh thằng bạn học ngồi chung bàn năm lớp Nhất, vì hoàn cảnh nghèo, phải bỏ học sớm, để rồi ngày ngày lúc tờ mờ sáng đã đội cái thúng tre cũ lê la gần trường, xóm chợ để bán bánh mì..., khi gặp các bạn học trong lớp, nó đều đỏ mặt, mắt ngấn lệ vì mặc cảm... !                                            

Thuở còn nhỏ, được Má dẫn đi Chợ Lớn, ở bến xe, lúc nào cũng đông người bán dạo. Bánh mì là một đặc sản, đặc trưng nơi đây, tiếng rao mời vang lên không ngớt. Cũng như nhiều người khác, Má tôi cũng mua gần chục ổ to tổ chảng về làm quà cho các con ! Lòng tôi rộn lên một niềm vui khó tả...                            

Vậy đó, chỉ là bánh mì không mà người nghèo, người giàu ai cũng thích. Với trẻ con ở quê thì khỏi phải nói, người lớn cầm ổ bánh mì ngắt từng khúc, chia cho từng đứa thì coi như người lớn đó thiệt đáng nể hết sức... !

Ngay cả chuyện ngày cúng giỗ ngày xưa ấy, dâng cúng lên bàn thờ, chỉ cần lấy vài ổ bánh mì để lên cái dĩa, sang trọng hơn là kèm thêm một con vịt quay, đốt ba nén nhang thơm là coi như đã tròn lễ nghĩa với hương linh của ông bà về chứng giám, người dự giỗ cũng phải một phần xuýt xoa... !

Làm sao trong tiềm thức mỗi người lớn, bé quên được tiếng rao : “Bánh mì nóng giòn đê... ê... ! Bánh mì nóng hổi vừa thổi vừa ăn đê... ê... !”.

Làm sao quên được những lần thèm bánh mì nóng mới ra lò..., bên bếp than củi thật lớn, hơi nóng tỏa ra khắp không gian, hòa quyện cùng mùi bột, mùi bánh chín thật là lạ, được đứng xem những người thợ đang làm bánh. Họ chia nhau từng công đoạn, bên cái nồi to đựng bột mì đã ủ sẵn, tay ngắt thật đều những đều cục bột no tròn, thảy vào cân rồi đem ra vò tròn to, như cái bánh bao. Người khác se bột cho dài ra, hai tay vỗ bột, tiếng kêu vang lên phành phạch, rồi lại se, vỗ tiếp... Thật là hay trong chớp mắt cục bột đã đổi dạng ra ổ bánh, tay cầm que tre vót mỏng, thoăn thoắt gạch vài nhát..., người khác xếp bột vào lò, lửa vẫn cháy hừng hực..., vỉ bánh chín vàng ươm được lấy ra, cuối cùng là việc dùng cọ quét bơ lên bánh, những chiếc bánh trông thật đẹp, vàng óng mang hương thơm và hơi nóng toả ra... đúng là "Bánh mì mới ra lò... !". 

Làm sao tôi quên được hình ảnh tôi lò mò xuống garde manger lục lọi được tô tôm rang thơm ngấy, đỏ chót để bỏ vào ổ bánh mì thơm phức rồi nhai ngấu nghiến...

Làm sao quên được có chén nước mắm ngon, vài muỗng mỡ heo, rắc tiêu vào rồi cùng vài ba đứa nhỏ xé bánh mì nhỏ ra chấm vào để ăn, cùng thưởng thức cái hương, cái vị cay của tiêu, cái mặn của nước mắm, cái béo của mỡ, cái thú vui vừa ăn vừa nói chuyện trên trời dưới đất... !

Có những khi cái thố mỡ có vẽ con gà trống xanh, đuôi cong vút trong tủ garde manger của Bà cạn đáy, thôi thì lấy cái hộp sữa ông Thọ đã khui sẵn, cho dòng sữa đặc sệt chảy vào chén..., kiếm chỗ nào “thanh tịnh”, một mình xé nhỏ ổng bánh mì ra, chấm đậm tay vào sữa và đưa vào miệng thưởng thức... Ôi cái thơm của bánh, cái ngọt ngào của sữa, cái mùi thơm của cả hai, chúng nó hoà quyện vào nhau mà nghe tê tái, lâng lâng cả cõi lòng... ! Thật đã làm sao không diễn tả nỗi... !

Ngày nay, những ổ bánh mì không còn mộc mạc đơn sơ như ngày xưa nữa. Nó mang trong lòng bánh những nguyên liệu cao cấp như paté, jambon, xíu mại, mayonnaise, rau dưa các loại..., rất ngon, rất hấp dẫn... Chúng không còn quanh quẩn ở bến xe, bến tàu, chợ quê, xóm chợ nữa mà đã tìm đường vượt ra các châu lục xa xôi. Nó đã có thương hiệu nổi tiếng của thức ăn nhanh... Được vinh danh xếp vào hàng thứ Sáu của thế giới... !

Những ổ bánh mì ngày nay không còn khoác trên mình chiếc áo vàng sạm thuần tuý như xưa, chúng đã được con người sáng tạo may cho những chiếc áo đen, hồng..., để càng làm tăng thêm cái hương, cái sắc của ổ bánh mì càng sinh động, hấp dẫn cái thị giác và réo rức cái bao tử khi nhìn thấy chúng… !

Nhắc đế nhớ ký ức ngày xưa, để hoài niệm những hình ảnh những kỷ niệm của tuổi thơ xưa trong cái không gian, thời gian đã qua hơn nửa thế kỷ... ! Thỉnh thoảng, tôi vẫn làm chén nước mắm ngon, ít thôi, rồi tưới mỡ, rắc tiêu và xé bánh mì chấm... Mỗi lần ăn như thế ký ức ngày xưa lại bỗng tái hiện rõ như ngày nào... !

Tôi đã có cách tìm và được một vé trở về tuổi thơ... !

Đinh Trực

____________________________________