Bài Ca Địa Chí Tỉnh Bình Định

 Nguyễn Phu / Đoàn Nguyên Phúc

 

               Bình định đất cũ Chiêm Thành
               Sử sách ghi lại , lưu hành từ lâu
               Trần, Lê, Nguyễn thuở ban đầu
               Tây Sơn, Nguyễn Ánh tóm thâu cõi bờ

               Đặt làm dinh trấn khai cơ
               Sau đổi ra tỉnh bây giờ còn đây
               Phía Tây giáp tỉnh Gia Lai.
               Phía Đông giáp biển nối dài nước ta
               Bắc giáp Quảng Ngãi trở ra.
               Phía Nam thì giáp tỉnh là Phú Yên.

               Phân chia hành chánh mọi miền.
               Ra làm mười huyện sát liền với nhau
               Với QUY NHƠN phố cảng giàu.
               Đi lên phát triển nhanh mau dẫn đầu.
               AN NHƠN, TUY PHUỚC, đồng sâu.
               PHÙ MỸ, PHÙ CÁT đâu đâu cũng gò.
               VÂN CANH, VĨNH THẠNH rừng to.
               HOÀI NHƠN sông LẠI quanh co uốn mình.

               HOÀI ÂN, AN LÃO đẹp xinh.

               TÂY SƠN nhơn kiệt địa linh một thời.
               Đó là mười huyện ai ơi.

               Bờ biển thì có nhiều nơi ra vào.
               Đem về nguồn lợi biết bao.
               Đánh bắt hải sản đồng bào ấm no
               QUY NHƠN là hải cảng to.
               Tàu bè lui tới để cho dễ dàng.
               HOÀI HƯƠNG, AN DŨ, TAM QUAN.
               ĐỀ GI, VĨNH LỢI bước sang GÒ BỒI
               Dân làm nghề cá đã lâu.
               Xa bờ đánh bắt bước đầu khả quan.

               Phía Bắc có sông LẠI GIANG.
               Phía Nam giòng nước bạt ngàn sông CÔN
               HÀ THANH nước cuốn chiều hôm
               Ba con sông lớn đồ dồn biển Đông
               Phát triển thủy lợi trên sông.
               Ra sức chống hạn đề phòng thiên tai.

               PHÙ MỸ có núi CHÓP CHÀI.
               NÚI BÀ PHÙ CÁT đợi ai mỏi mòn.

                   Quy Nhơn lại có ĐÈO SON.
                   Lẫy lừng chiến thắng tiếng đồn ĐÈO NHÔNG
                   CÙ MÔNG đèo ở đầu trong.
                   Nằm trên quốc lộ lòng vòng quanh co.
                   Qua đèo ôm trọn nổi lo.
                   Xuống đèo PHÚ CŨ gặp đò LẠI GIANG 
                   Đèo BÌNH ĐÊ chia đôi đàng.
                   BÌNH ĐỊNH, QUẢNG NGẢI đi ngang đèo này. 
                   Đèo MÀNG LĂNG ở phía Tây.

                   Hoài Ân Phù Mỹ nơi đây nối liền.
                   Đèo ĂN KHÊ núi ngửa nghiêng
                   Theo đường mười chín nối liền Gia Lai
                   Đèo cao vun vút chạy dài
                   Trần Văn Thiều để nhớ hoài công ơn

                   KIÊN MỸ có đền Tây Sơn
                   Để thờ tam kiệt công ơn đức này
                   Mộ Trần Quang Diệu còn đây
                   Tả ngạn Ăn Lão dựng xây thuở nào
                   Tổ mộ họ Phan trên cao
                   Hữu ngạn Ăn Lão nhìn vào thấy ngay 
                   Mộ ông Khám Lý xưa nay
                   Người thôn Chánh Hộ đầu bay TrungTường
                   Đặt ra thờ phụng từ đường
                   Ba mươi mẫu ruộng khói hương của làng

                   Đi vào thành quách ĐỒ BÀN
                   Có lăng VÕ TÁNH hai hàng đá xây
                   Lăng MAI  XUÂN THƯỞNG còn đây
                   Ở thôn Phú Lạc bên này sông Côn

                   Dãi dầu mưa nắng mỗi mòn
                   THÁP ĐÔI, BÁNH ÍT vẫn còn y nguyên 
                   Ngó lên trên tháp CÁNH TIÊN
                   DƯƠNG LÒNG, THỦ THIỆN ở miền Bình Nghi
                   Còn tháp PHÚ LỘC tên chi
                   Sử sách chép lại tên ghi THÁP VÀNG
                   Bình Định tám ngọn Tháp Chàm

                   Trông về thành quách ĐỒ BÀN còn đây
                   NAM AN BẮC THUẬN thôn này
                   Vua Chiêm Thành đã dựng xây lâu rồi 
                   NGÔ NHẬT  HOAN, mưu tính sâu 
                   Đề phòng Nam tiến đương đầu ngoại xâm

                   NGUYÊN THIỀU Hoà thượng thiện tâm
                   Xây chùa THẬP THÁP ở gần Gò Găng
                   Ngài cùng với các chư tăng
                   Lập chùa hành đạo để răn việc đời
                   Chùa LINH PHONG , nhìn khắp nơi
                   LÊ BANG ÔNG NÚI,  xây thời Phúc Chu
                   NGUYỄN TRINH TƯỜNG, người chơn tu

                   Xây chùa LONG KHÁNH công phu ban đầu 
                   Chùa HANG Phù Mỹ từ lâu
                   Hàng lồng trong đá ăn sâu núi rừng 
                   Chùa THIÊN PHƯỚC ở An Trinh
                   Là những chùa lớn tỉnh Bình Định ta

                   Nhà thờ công giáo CHÍNH TOÀ
                   Quy Nhơn địa phận gần xa tín đồ
                   Kể từ Bắc tính trở vô 
                   Nhà thờ GIA HỰU qui mô giáo đường
                   Nhà thờ NƯỚC NHỈ Bình Dương
                   Mỹ hiệp NHÀ ĐÁ cao vươn  mây trời
                   Nhà thờ HOÀ MỤC lâu đời
                   Nhà thờ GÒ THỊ xây thời Dục Tông
                   Nhà thờ NƯỚC MẶN LÒNG SÔNG 
                   KIM CHÂU đào tạo trường dòng xưa nay

                   Những nơi du lịch xứ này
                   SUỐI MƠ HOÀNG HẬU  tắm đây mát lòng
                   QUY HOÀ vẻ đẹp bên trong
                   Tình thương bác ái , làng phong lâu đời 

                   Mộ HÀN MẠC TỬ trên đồi
                   Nhà thơ nổi tiếng một thời vẻ vang
                   Rừng dừa che mát TAM QUAN
                   HỘI VÂN nước khoáng ,mơ màng SUỐI TIÊN
                   HẦM HÔ suối đá ngửa nghiêng 
                   Trao tình gởi nghĩa mọi miền về đây
                   GÀNH RÁNG thấp thoáng trời mây
                   Nhìn xuống THỊ NẠI nhà xây lấn đầm
                   PHƯƠNG MAI sóng cuộn chập chồng
                   TRẦN HƯNG ĐẠO đứng mình dầm nắng mưa

                   Bình Định đặc sản có thừa
                   Tam Quan bánh tráng nước dừa , mè thơm
                   CHẢ NEM CHỢ HUYỆN tiếng đồn
                   CÁ CHUA PHÙ MỸ luộc ngon vô cùng 
                   Rượu BẦU ĐÁ uống một chung
                   Thấy cả trời đất quay xung quanh mình
                   Bún thời AN THÁI , AN VINH 
                   Ngon như cước cá thấm tình quê hương
                   Chợ Dinh thì có LẨU LƯƠNG
                   YẾN SÀO ăn bổ âm dương nên dùng
                   CÁ LÓC nấu ám tiệc tùng
                   Có CHIM MÍA nướng ở vùng Tây Sơn
                   THỊT CẦY bảy món xanh dờn
                   Bổ dương bát vị khỏe hơn sao bằng
                   Giò heo đu đủ nấm măng
                   Ăn vào thì thấy sửa tăng thêm nhiều
                   GHẸ CUA luộc chấm muối tiêu
                   Thêm chanh , bột ngọt làm xiêu lòng nàng
                   Tiệc tùng vịt tiềm cho sang
                   Có xôi nếp cuốc ngút ngàn mùi thơm 

                   Mỹ Chánh có gởi cá cơm
                   Nước chấm mè đậu ngọt ngon quá chừng
                   XOÀI TƯỢNG, ĐẬU NGỰ  lẫy lừng
                   Là món ăn quý chúc mừng cấp trên
                   MẮM THU BÀ HUẾ tuổi tên
                   Thịt heo luộc chấm nằm đêm nhớ hoài 
                   Hỡi người Bình Định ai ơi
                  Tìềm năng tin tưởng tương lai tỉnh mình

Nguyễn Phu - Đoàn Nguyên Phúc

( Trích từ sách Tìm Hiểu Nhân Vật Bình Định của Nguyễn Phu & Nguyễn Thiều)

_____________________________________