Mắm ruốc - bình dân mà thân thiết

Cả một trời thương nhớ khi nghĩ về

Quinhon11

Hình mượn trên NET

Hôm nay có việc lên Bellaire, tiện đường mình ghé chợ Jusgo để mua thịt ba rọi. Chợ này bán ba rọi ngon, ít mỡ. Thỉnh thoảng mình ghé mua vài tray về để dành ăn dần. Đi lòng vòng lựa mua thêm một ít khoai lang tím và trái bí đỏ. Định mệnh làm sao mà cặp mắt độ ngay thau tép khô dôn dốt màu hồng nhạt, thật hấp dẫn trên kệ gần đó.
Nghĩa là con tép chưa khô lắm, mình gọi là tép khô một nắng cho tiện đi nghen. Nhìn thau tép, chợt nhớ món mắm ruốc kho thịt ba rọi, sả ớt.. Thiệt tình, Hổm rày cứ tự dối lòng là đang ngán cơm, ớn cháo.. bớt ăn, mong cho tấm thân nhẹ bớt vài trăm gram ( không dám mơ mộng nhiều). Vậy mà cứ thèm toàn thứ độc hại, hao cơm, tăng mỡ. Rầu thiệt à nghen.

Đứng suy nghĩ một lát, dùng dằng tới lui, nhớ tới nắng đang gay gắt sau hiên nhà, tháng này mà phơi mắm, phơi ruốc thì ngon phải biết! Cuối cùng quyết định mua một ít tép một nắng này về, từ từ sẽ nghĩ cách làm mắm ruốc. Nếu ra được mắm ngon, sẽ chia sẻ cùng bà con. Biết đâu lại mở ra khung trời mắm ruốc. Nhà nhà thi nhau hũ lớn hũ bé. Giờ thì mình phải ngâm cứu xem món mắm ruốc này quan trọng như thế nào trong ẩm thực đặc thù của người Việt mình nhé.

Hũ mắm ruốc thường thì khiêm tốn nằm khuất trong một góc bếp. Biết phận tép riu của mình, chỉ ngó xuống chẳng dám cầu cao. Mặc kệ ai kia khoe sang, khoe đẹp. Mắm ruốc đầy tự ti, nào dám phô trương thanh sắc. Nó luôn dấu mặt phía sau hậu trường. Người ta khen tô bún bò ngon, tô bún riêu đậm đà, đĩa thịt ba rọi xào sả ớt thơm ngon cháy cạnh, miếng xoài dòn tan ngon đến ê răng .. Vậy mà nhiều khi người ta quên mất sự hiện diện của mắm ruốc. Nếu thiếu mắm ruốc thử hỏi, những thức ăn ấy có còn ngon được tới vậy?.

Trong thế giới thực phẩm, địa vị mắm ruốc có vẻ nhỏ nhoi quá, tuy rằng nó đã đem lại cho chúng ta biết bao món ăn dân dã đậm đà. Trẻ, già, lớn, bé, giàu, nghèo gì cũng thế,  ăn qua một lần là sẽ nhớ mãi mùi vị đặt trưng của nó, để rồi khắc cốt ghi tâm, rồi ghiền. Xa quê hương nhiều năm, có khi nghĩ tới chén mắm ruốc mà miệng ứa nước miếng vì thèm. Rồi lan man nhắc nhớ tới dãi đất hình chử S xa xa kia mà trào nước mắt vì thương, vì nhớ.

Ruốc một nắng

Ruốc tươi

Ngoái nhìn  lại những năm sau 75, khi cộng sản mới vào miền nam, sau vài lần đổi tiền thì ai cũng đói nghèo. Mà phải nói là nghèo tơi, nghèo tả. Lúc đó, từ những người đi tù, đến những học sinh đi lao động vét mương như mình, những người đi kinh tế mới.. thì mắm ruốc là người bạn đồng hành thân thiết. Lúc đó thì mẹ mình cũng hay làm món thịt xào sả ớt. Tuy chữ thịt đứng đầu, nhưng mắm ruốc và sả nhiều hơn thịt. Thịt chỉ gọi là cho có tên để điểm danh mà thôi. Món này xào khô và mặn lắm, cốt ý để dành được lâu. Làm xong ém vào cái lon gi gô, mỗi lần thăm nuôi đem cho Ba trên K18. Và tụi mình đi vét mương thì cũng được một lon đem theo bên mình để dành ăn dần. Mà quí lắm nhen, ăn nhín nhín sợ hết. ráng cầm cự cho tới ngày về. Khi mình nghèo, tự dưng ít bà con, ít bạn bè. Trên chặn đường đời chông gai thuở hàn vi, mắm ruốc đã trở thành là bạn trung thành nhất, đói no ấm lạnh không bao giờ phụ rẫy.

Mắm ruốc chế biến thì đa dạng lắm. Kể tới mai cũng không hết. Mình chỉ điểm mặt vài món tiêu biểu nhất, làm nên thương hiệu mắm ruốc thôi nhen.

Mắm ruốc xào thịt sả ớt.

Vài muỗng mắm ruốc, miếng thịt ba rọi mỡ nhiều hơn nạc. Tỏi, ớt, hành tím băm nhỏ, sả xay, gia vị.. 

Múc vài muỗng mắm ruốc, ít nhiều tuỳ theo số lượng thịt, nhắm vừa đủ mặn là được. Trước hết mắm cần pha thêm nước thành dung dịch hơi loãng. Thịt ba chỉ rửa sạch cắt miếng mỏng hay cắt sợi bằng đầu đủa. Bắc chảo lên bếp, chảo nóng, cho dầu ăn vào, dầu sôi thì cho hành tím xắt nhuyễn, ớt bằm, tỏi bằm, và sả tươi bằm vào. Xào đến khi nghe mùi thơm thì cho thịt ba chỉ vào xào cùng. Tiếp tục xào đến khi thịt hơi xém cạnh thì cho mắm ruốc vào. Đậy nắp vung cho thịt mềm và thấm gia vị. Khoảng 10 phút mở nắp ra. Trộn đều.

Để mắm ruốc có vị dịu ngọt, ta cho thêm tí đường cát (và bột ngọt nếu thích) số lượng đường ít nhiều thì gia giảm tùy theo khẩu vị riêng của gia đình. Sau khi nêm nếm vừa ăn, tiếp tục xào đến khi chảo mắm cô lại, dẻo sền sệt. Lúc này có thể cho thêm một muỗng sa tế hoặc ớt tươi bằm nhuyễn vào cho có vị cay, thơm. Vậy là xong. Món này ăn với cơm trắng trong một ngày mưa dầm, kèm thêm đĩa dưa leo, cà chua xanh hay rau luộc thì phải nói là : "Cả một trời thương nhớ"

Ảnh minh họa

- Ở nhà quê, những hôm mưa dầm, không có thịt cá, chỉ cần ra sau quơ vội nắm rau dại vào nấu nồi canh, nêm tí mắm ruốc là xong một bữa ăn. Cũng ngon không kém gì những món ăn xa hoa của nhà giàu có khác.

- Ở nhà quê, có khi bắt được vài con cá đồng, hái thêm mấy trái cà tím, mua thêm miếng mỡ heo, nấu nồi nước lèo nêm mắm ruốc, Vậy là có được nồi mắm ngon ăn với bún, với cơm. Vừa hít, vừa hà.. hớp vài ngụm trà, quên đi cái nghèo, cái khổ.

Ngoài ra:
- Mắm ruốc là nguyên tố không thể thiếu làm cho nồi bún bò, bún riêu, bún chả cá Đà nẵng ... trở thành món ngon độc đáo.
- lòng Heo non luộc chấm mắm ruốc.
- Mắm ruốc chấm xoài, cốc, me .. Cà pháo. 
Và biết bao nhiêu món ngon khác nhờ sự có mặt của mắm ruốc mà lên hương, đỗi đời.

Cám ơn, thượng đế đã cho đời một món ăn đa dạng, ngon, bổ, rẻ. Như khi lở vận, sa cơ, bên cạnh đường vẫn có đường. Mắm ruốc không phụ khó khinh bần. Luôn trung thành, âm thầm bên bạn.

Quinhon11

_____________________________________