Tạ Đức Trí
 |
| Tạ Đức Trí - Thị Trưởng Westminster |
Trong lịch sử
Hoa Kỳ tính cho đến nay chỉ có vỏn vẻn ba “Bà Ngoại”, trong khi số “Ông Ngoại”
thì rất nhiều. “Ông Bà Ngoại” ở đây chính là vai trò Bộ Trưởng Bộ Ngoại Giao
Hoa Kỳ. Chức vụ Ngoại Trưởng Hoa Kỳ do Tổng Thống bổ nhiệm và được Thượng Viện
Hoa Kỳ chuẩn thuận, là một thành viên của Bộ Nội Các và Hội Đồng Nội An. Trong
số 15 thành viên của Bộ Nội Các (gồm các Bộ Trưởng), thì Ngoại Trưởng được xếp
cao nhất; và trong ngành hành pháp của Hoa Kỳ, thì vai trò Ngoại Trưởng đứng thứ
ba chỉ sau Tổng Thống và Phó Tổng Thống. Về thứ tự kế vị Tổng Thống trong trường
hợp Tổng Thống qua đời, thoái vị, hoặc bị truất phế, vai trò Ngoại Trưởng đứng
hàng thứ tư, sau Phó Tổng Thống (cũng là Chủ Tịch Thượng Viện), Chủ Tịch Hạ Viện,
và Phó Chủ Tịch Thượng Viện.
Bên cạnh
trách nhiệm đứng đầu Bộ Ngoại Giao và các công tác đối ngoại, Ngoại Trưởng đóng
vai trò Cố Vấn Tổng Thống trong các vấn đề liên quan đến chính sách ngoại giao,
bổ nhiệm các Đại Sứ, và quyết định bình thường hóa hay cắt đứt quan hệ ngoại
giao với một quốc gia khác. Ngoại Trưởng là nhân vật then chốt trong các cuộc
thương lượng và ký kết các hiệp định quốc tế, có trách nhiệm tổng quát nhận định
tình hình ngoại giao của nhiều vùng trên thế giới, để từ đó giúp Tổng Thống có
đường lối ngoại giao thích hợp mang lại quyền lợi cho quốc gia theo từng thời
điểm. Từ đó cho thấy, chính sách ngoại giao của Tổng Thống thường được thể hiện
qua các cuộc tiếp xúc hay họp mặt giữa Ngoại Trưởng và các nguyên thủ của các
quốc gia trên thế giới.
Ngoại Trưởng
đầu tiên của Hoa Kỳ vào năm 1789 là John Jay và John Kerry là vị Ngoại Trưởng
thứ 68 của Hoa Kỳ, nhậm chức vào năm 2013.
Trong suốt
hơn 200 năm lịch sử của vai trò này, chỉ có ba vị nữ lưu nhưng đã trở nên xuất
sắc trong vai trò làm nổi bật chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ trên chính trường
thế giới. Ba vị đó là Madeleine Albright (1997-2001), Condoleezza Rice
(2005-2009) và Hillary Clinton (2009-2013).
 |
| Ngoại Trưởng Madeleine Albright |
Trong đường lối
ngoại giao, bà đã giúp Tổng Thống Clinton tạo ảnh hưởng tại Bosnia và
Herzegovina, Kosovo, Croatia cũng như tại vùng Trung Đông. Cả bà và Tổng Thống
Clinton đã cương quyết cho biết là Hoa Kỳ chỉ ngưng ý định tấn công Sadame Hussein
trong trường hợp Iraq để cho Liên Hiệp Quốc thanh tra vũ khí. Ngay cả những
ngày cuối cùng giữ chức Ngoại Trưởng, bà vẫn cương quyết cho Liên Hiệp Quốc biết
Mỹ sẽ tiếp tục áp lực Iraq về việc loại bỏ các loại vũ khí hạt nhân. Sau khi rời
vai trò Ngoại Trưởng, bà Albright tiếp tục có mặt trong các lãnh vực liên quan
đến ngoại giao và kinh tế. Bà hiện nằm trong Ban Lãnh Đạo của Hội Đồng Đối Ngoại
(Council on Foreign Relations), Chủ Tịch của National Democratic Institute for
International Affairs cũng như Chủ Tịch của Truman Scholarship Foundation.
Nhìn chung, Ngoại
Trưởng Madeleine Albright đã giúp cho Tổng Thống Bill Clinton thể hiện rõ chính
sách ngoại giao của Hoa Kỳ vào thời bấy giờ là sẵn sàng dùng quân sự can thiệp
vào cuộc chiến Kosovo để chấm dứt sự mâu thuẫn giữa chính quyền Cộng Hòa
Yugoslavia và nhóm quân đội giải phóng Kosovo. Tuy nhiên, với cá tính mạnh mẽ
và lời nói thẳng thắng, bà thường bị chỉ trích là có những lời phát biểu không
mấy thích hợp trước công chúng.
 |
| Ngoại Trưởng Condoleezza Rice |
Ngoại Trưởng
Condoleezza Rice sinh năm 1954 được Tổng Thống George W. Bush trong nhiệm kỳ thứ
hai bổ nhiệm làm Ngoại Trưởng thứ 66, trở thành nữ Ngoại Trưởng gốc Phi Châu đầu
tiên của Hoa Kỳ. Bà có bằng tiến sĩ ngành bang giao quốc tế và là giáo sư giảng
dạy chính trị tại đại học Stanford. Với tài học uyên bác và đầu óc nhạy bén về
tình hình chính trị thế giới, bà rất được lòng tin của Tổng Thống. Cũng chính
nhờ bà mà chính sách ngoại giao của Tổng Thống Bush được nổi bật trong sứ mệnh
thổi làn gió dân chủ vào vùng Trung Đông. Trước khi trở thành Ngoại Trưởng, bà
đã giữ chức vụ Cố Vấn An Ninh Quốc Gia cho Tổng Thống Bush ở nhiệm kỳ đầu.
Về sự nghiệp
chính trị, bà từng ghi danh vào đảng Dân Chủ mãi cho đến năm 1982, bà quyết định
đổi sang đảng Cộng Hòa, một phần vì bất đồng với chính sách ngoại giao của Tổng
Thống Jimmy Carter, một phần vì ảnh hưởng của thân phụ bà là người thuộc đảng Cộng
Hòa. Bà từng làm Phụ Tá cho Ngoại Trưởng George Shultz thời Tổng Thống Ronald
Reagan và sau đó đã đóng vai trò quan trọng là Cố Vấn đắc lực cho Tổng Thống
George H. Bush về vấn đề Nga Sô, đặc biệt là trong việc ngoại giao với hai ông
Mikhail Gorbachev và Boris Yeltsin.
Biến cố 911
đã khiến cho Ngoại Trưởng Rice và Tổng Thống Bush đi đến quyết định tấn công
Iraq. Và cũng chính vì biến cố này mà chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ trong thời
điểm của Tổng Thống George W. Bush qua vai trò của Ngoại Trưởng Rice được biết
đến là mạnh mẽ chống khủng bố và cải thiện tình trạng dân chủ cho các quốc gia
đang bị kềm cặp bởi chính thể độc tài, điển hình là Iraq, Iran, Cuba, Zimbabwe,
Miến Điện và Belarus. Tuy nhiên, cuộc chiến Iraq kéo dài cộng thêm việc không
tìm thấy bằng chứng của vũ khí hạt nhân tại Iraq đã khiến cho uy tín của Ngoại
Trưởng Rice có phần bị giảm sút.
 |
| Ngoại Trưởng Hillary Clinton |
Ngoại Trưởng
Hillary Clinton sinh năm 1947 được Tổng Thống đương nhiệm Barrack Obama bổ nhiệm
để trở thành Ngoại Trưởng thứ 67. Bà là Đệ Nhất Phu Nhân đầu tiên đắc cử Thượng
Nghị Sĩ Hoa Kỳ, ứng cử trong đảng cho chức vụ Tổng Thống (đối đầu với Thượng Nghị
Sĩ Barrack Obama), cũng như giữ chức vụ Ngoại Trưởng. Ngoại Trưởng Clinton là một
luật sư tốt nghiệp tại đại học Yale. Bà chấp nhận sự bổ nhiệm của tổng thống
Obama vì tin rằng vai trò Ngoại Trưởng sẽ mang lại cho bà những thử thách khó
khăn nhưng cũng rất thú vị. Chính vì vậy, ngay từ những ngày đầu nhậm chức, bà
đã có tham vọng thay đổi chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ. Bà chủ trương gia
tăng sự có mặt ngoại giao và quân sự của Hoa Kỳ tại nhiều nước trên thế giới, đặc
biệt là tại vùng Trung Đông, và chú trọng đến việc phát triển kinh tế toàn cầu.
Năm 2009, Ngoại Trưởng Clinton cải tổ Bộ Ngoại Giao với Quadrennial Diplomacy
and Development Review là một nghiên cứu mỗi bốn năm nhằm xác định các mục tiêu
ngắn hạn và dài hạn của Hoa Kỳ trong chính sách đối ngoại. Ngoài ra, chính sách
ngoại giao của Ngoại Trưởng Clinton còn được biết đến qua việc giúp thế giới giảm
đói nghèo, cải thiện môi trường sống và ủng hộ nữ quyền. Bà cũng cổ động cho việc
tự do sử dụng mạng Internet và khá mạnh mẽ trong việc lên tiếng bảo vệ nhân quyền
đối với các quốc gia vi phạm nhân quyền.
Cuộc tấn công
vào ngày 11 tháng 9 năm 2012 nhắm vào tòa lãnh sự của Hoa Kỳ tại Benghazi,
Libya, làm thiệt mạng đại sứ Christopher Steven và ba nhân viên Hoa Kỳ đã khiến
Ngoại Trưởng Clinton phải chịu trách nhiệm trong cuộc điều trần trước Quốc Hội
vào ngày 23 tháng Giêng. Bà bị chỉ trích là bộ ngoại giao đã lơ là không tăng
cường an ninh cho lãnh sự quán. Tuy nhiên nhìn chung, Ngoại Trưởng Clinton thường
được xem là người thích tham chính, có phần lạm quyền, nhưng lại rất được công
chúng nể phục nhờ tính kiên cường và tinh thần trách nhiệm.
Ba nữ Ngoại Trưởng
của Hoa Kỳ trong thời gian chưa đầy hai thập kỷ đã giúp ba vị Tổng Thống vượt
qua biết bao sóng gió trên chính trường bang giao quốc tế. Các bà cũng là những
vị Ngoại Trưởng xông xáo và bận rộn nhất từ trước đến nay. Tính đến năm 2014
khi Ngoại Trưởng John Kerry còn đang tại chức thì bà Hillary Clinton đứng đầu về
số quốc gia bà đã thăm viếng trong vai trò Ngoại Trưởng với 112 nước, đứng thứ
hai là Ngoại Trưởng Madeleine Albright với 96 nước, trong khi ngoại trưởng
Condoleezza Rice đứng đầu về số lượng đường bay nhiều nhất với hơn 1 triệu dặm
đường bay, đứng thứ hai là ngoại trưởng Clinton với gần 970,000 dặm. Điểm mà cả
ba “Bà Ngoại” của Hoa Kỳ đều giống nhau chính là: sắc bén, cương quyết và sẵn
sàng đối đầu với mọi thử thách.
Tạ Đức Trí
No comments:
Post a Comment