Bùi Bảo Trúc
Nói theo một lối nói của người Mỹ mà nay nhiều người chúng ta đã rất quen, là tôi nợ những bản nhạc - mà chúng ta thường gọi là Nhạc Lính - một lời xin lỗi. Một lời xin lỗi thật lớn, thật chân tình nhất và thành thật nhất.
Xin lỗi những bản Nhạc Lính,
những người trình diễn chúng, những người yêu chúng, không chỉ một, mà một ngàn
lời xin lỗi. Một vạn lời xin lỗi. Mà vẫn thấy chưa đủ.
Một buổi tối tuần trước, ngồi
với Phan Nhật Nam, chúng tôi nhận ra một điều là cuộc chiến Việt Nam bi thảm và
vô cùng tàn bạo lại để lại cho chúng ta, những người ở miền Nam, một kho tàng
hết sức quí báu, đó là những bản nhạc viết về những người lính trong chiến
tranh; và tuy ngày nay, cuộc chiến đã kết thúc, những bài hát ấy vẫn còn ở lại
với chúng ta và chúng vẫn còn tạo ra biết bao nhiêu là cảm động, biết bao nhiêu
xao xuyến, và vẫn còn được hát lên để nhớ lại nguyên một thời binh đao tưởng
như cung kiếm đã xếp lại, bụi dầy đã phủ kín. Bức tượng người lính dáng điệu
mệt mỏi ở lối vào Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa bị kéo sập không biết nay ở đâu
nhưng những bài hát viết cho những người lính này vẫn còn ở mãi với chúng ta.
Những bài hát đầu tiên về những
người lính ấy mơ hồ tôi nghe từ chiếc radio trên căn gác ở Hà Nội của người chú…
bài Chiến Sĩ Của Lòng Em với những câu : “… Khi nước nhà phút ngã nghiêng
em mơ người trai anh dũng mang thân thế hiến giang sơn chí quật cường hiên
ngang… Chiến sĩ của lòng em đắm đuối ước mơ ở chiến trường xa dãi nắng dầm mưa
nhịp bước oai hùng chàng tiến trong tim em trong khi vang ca say theo chiến
thắng…”. Vài tháng sau chú tôi tử trận.
Vào Sài Gòn, khoảng năm 1957,
tôi nghe bài Em Gắng Chờ của Huỳnh Anh và yêu ngay những câu này: “… Vai súng hiên ngang hẹn cùng người
cũ… Trong bóng vinh quang rộn ràng anh bước hiên ngang về làng… Trời Nam
Nhưng đó mới chỉ là những bài
hát về lính còn quá hiền lành, khi cuộc chiến chỉ mới bắt đầu “… Anh về qua xóm nhỏ, em chờ dưới
gốc dừa… Nắng chiều lên mái tóc, tình quê hương đơn sơ… Anh chiến binh tiền
tuyến ơi… Về giải phóng quê hương…”.
Một thời gian sau, vài ba người bạn trong lớp bỏ học lên đường nhập ngũ “… Bạn
ơi, mai này ai hỏi đến tên tôi… Thì xin hãy đáp khoác chiến y rồi… Người thư
sinh ấy đã xếp bút nghiên… Giã từ trường yêu với bao nhiêu bạn hiền…”. Lời ca lãng mạn, hơi bày đặt, rẻ tiền
nhưng tội nghiệp vô cùng. Tôi nhớ một tối lén đi uống bia với người bạn tiễn
chàng đi lính. Bài hát ấy được hát lên bởi một người bạn bên những chai bia đầu
tiên. Nội trong năm ấy, cả hai đều chết trận.
Hai năm sau, tôi đi học xa, mấy
năm sau mới về. Tôi không nghe những bài hát ấy nữa. Tôi nghe Beatles, Rock,
nhạc cổ điển Tây Phương, nhạc đồng quê, nhạc dân ca Mỹ, nhạc phản chiến… Ở Việt
Nam
“Sáng nay vừa thức dậy, nghe tin
em gục ngã nơi chiến trường…Trong vườn tôi vô tình hoa tường vi vẫn nở thêm
một đoá… Nếu em không là người yêu của lính… Tên thật là em các-bin, họ hàng em
có trăm nghìn… Từ ngay tôi lên cai việc làm tôi rất nhiều, binh ngoan cho nốt
tốt, lười cho coóc vê… Đi quân dịch là thương nòi giống… Hãy nhớ tới anh luôn
luôn, yêu em vì lòng chờ mong… Anh đi chiến dịch… Lòng súng nhân đạo cứu người
lầm than… Anh là lính đa tình… Phi đạo chạy dài anh cất cánh bay lên…”.
Trở lại Sài Gòn, những buổi
chiều trong quán nước mở trang báo ra đọc thấy tên bạn bè mấy người trên trang
cáo phó chết trận cao nguyên.
“… Viết tên người yêu lên ba
lô nặng trĩu… Đứng trước ngõ cũ nghe kể rằng giặc tràn qua thôn xóm… Thăm em
dăm ba ngày rồi anh đi… Xuyên lá cành trăng lên lều vải… Chiều mưa biên giới
anh đi về đâu… Anh không chết đâu anh, người anh hùng mũ đỏ tên Đương… Quì hôn
đất thân yêu, Quảng Trị ơi mừng quê hương giải phóng…”.
Nhạc Việt đã đổi khác “… Em ngại ngùng dạo phố… Bên người
yêu tật nguyền… Anh trở về trên đôi nạng gỗ… bại tướng cụt chân…”.
Những bài hát như thế phải có
cả trăm bài cho đến nay vẫn còn được hát lên. Hát để nhớ lại những bất hạnh của
một thời tuổi trẻ. Những chuyện đáng lẽ phải quên đi. Nhưng những chuyện đó
cũng lại là một phần của đời sống chúng ta.
Chúng ta phải cám ơn những bài
hát ấy mặc dù chúng bi thảm, đau đớn. Chúng vẫn nhắc chúng ta về những thương
tích không bao giờ lành trên cơ thể của mỗi người.
Trong khi những người lính miền
Bắc không có được những bài ca như thế. Chỉ là những bài ca “đặt hàng”, ngợi ca
lãnh tụ hay những “Tiếng chầy trên sóc
Bom Bo cum cụp cum… Tìm diệt Mỹ giải phóng cho dân mình… Bóng cây kơnia, tiếng
đàn ta lư…”. Họ không có được những ca khúc nên hồn để còn hát lên được
cho mãi tận này hôm nay. Trong khi những mất mát của họ không hề nhỏ. Nhưng
ngày nay, còn đươc mấy người hát những bài hát ấy. Và nếu hát chúng lên thì có
được bao nhiêu người xúc động ?
Cám ơn những bài Nhạc Lính. Xin
lỗi những bài Nhạc Lính - những bài nhạc có một thời mà không ít người trong
chúng ta đã coi thường nó, cũng có thể đã khinh bỉ nó, coi nó là quê mùa, sến… trong
khi chúng hay biết là chừng nào. Nửa trên vĩ tuyến 17 không có được một nền
nhạc như thế.
Tôi thành thật xin lỗi những
bài Nhạc Lính, xin lỗi các tác gỉả, những người hát chúng một trăm ngàn lần. Mà vẫn thấy chưa đủ.
_________________________________________________________________
No comments:
Post a Comment