Canh Chanh

Author: BáChoa

Tôi không dám tự hào canh chanh chỉ mỗi riêng làng tôi là biết ăn biết dùng, nhưng phải nói, canh chanh được dùng rất phổ thông ở làng tôi. Nhà nào cũng như nhà nào, tất cả đều biết ăn loại canh bình dân đạm bạc này và hầu như quanh năm suốt tháng hễ hôm nào bí nấu hoặc là không sẵn rau tươi thì canh chanh lại được pha chế bày ra, thế vào cho những bữa canh cầu kỳ trống vắng.
Thường thường, chanh không những được pha chế với tô nước luộc rau muống mà chanh còn được dùng để pha chế những tô nước luộc rau dền, bắp cải v.v.. Chẳng những vậy, chanh còn được dùng để vắt vào những tô canh cá chua thay vì nấu chung với me, với xoài, cà chua hay với các thứ lá hay trái chua khác. Nồi canh cá chua thật đơn giản, một mớ cá nục tươi (hay bất cá loại cá gì như cá niệt, hồng hoang, cá căng, cá chỉ, cá trích....) làm sạch, thêm vào các thứ gia vị cho thơm cay gồm ngò om, hành, ớt, và nêm với nước mắm, chanh cho đậm vị mặn chua. Có thể nói, chanh được tận dụng để pha chế với các loại canh từ rau trái cho đến canh cá biển. Đặc biệt chanh còn được dùng rất nhiều ở làng tôi để pha những tô canh chanh suông trong bữa ăn thường nhật.

Bạn muốn có một bữa ăn ngon thì trong bữa ăn, đồ ăn phải bày biện ăn sao cho hợp khẩu vị thì bữa ăn mới đạt đến tuyệt đỉnh của nghệ thuật nấu nướng và ăn uống. Muốn vậy đồ ăn, canh, cá, thịt hay đồ xào... phải đi chung nhưng đối nhau để làm sao hòa hợp với khẩu vị thì ăn vô miệng mới thấy ngon. Như bạn làm món thịt rau xào, lại ăn chung với bữa canh rau, bữa cơm thật chẳng thấy ngon tý nào. Hay canh cà chua đi chung với món thịt xốt cà chua cũng chẳng hợp, ăn không dậy món vì hai thứ gần như khẩu vị na ná nhau. Canh chanh ngon, và phải nói là một trong những món có thể đi chung với các món rau xào, tôm kho mặn, sườn rim, cá kho tộ, trứng chiên, hay bất cứ món ăn nào, canh chanh cũng có thể hài hòa làm tăng khẩu vị bữa ăn. Chẳng những vậy, canh chanh tuy đơn giản, lại có đủ vị mặn vị chua làm tăng vị giác. Lúc chan canh, ăn đồ ăn, canh chanh không những không vùi dập những vị ngon của những món ăn khác do bạn nấu mà canh chanh còn giúp tăng vị (bring out) được những vị ngon của thức ăn làm cho bữa cơm càng thêm ngon.

Người Bắc hay dùng nước lạnh để làm canh chan cơm hay có một số địa phương khác dùng nước trà làm canh mỗi khi ăn bữa cơm khô khan. Chưa ăn, nhưng bạn tưởng tượng ra cơm chan nước trà hay nước lạnh thì chả có gì để bạn phải khen là ngon. Bạn thử ăn canh chanh bao giờ chưa? Nếu chưa, chiều nay bạn pha chế, dùng thử bữa canh chanh thay thế bằng những bữa canh thường nhật rồi bạn sẽ biết lời tôi ca tụng về canh chanh có đúng hay không?

Canh chanh rất tiện dụng và không khó làm đâu bạn ạ, nó là một loại canh có thể nói là dễ làm nhất trong các loại canh, làm lẹ, ít tốn kém, nhưng ăn thì khỏi nói, ba chê đấy bạn ơi! Con nít thì thôi, khoái ăn canh chanh số một. Bạn lỡ làm canh chanh một lần, con trẻ nhà bạn thích rồi là bạn hay phải làm canh chanh hoài cho chúng ăn đấy. Nhưng nếu bắt buộc phải làm canh chanh thì chắc chắn nó không làm phiền bạn lắm đâu vì bạn chỉ cần hoa tay, ngoáy vài cái là đã có tô canh ngon cho con nít rồi. Và bạn biết sao không? Canh chanh bạn có thể dùng ăn với cơm quanh năm suốt tháng mà không thấy chán. Bạn chưa tin tôi ư, cứ làm, ăn thử sẽ biết.

Cách làm Canh Chanh

Thực liệu:

Nước lọc, chanh, nước mắm 

Pha Chế: Cứ đong một chén nước lọc, dùng một muỗng canh nước mắm và một muỗng nước cốt chanh. Nước lọc bạn muốn để nguyên hay microwave chút đỉnh cho ấm nước, tùy theo cách ăn uống của bạn.

Trên đây là cách pha chế có tính cách đại cương thôi. Cách pha chế canh phải được du di, có thể gia đình bạn sẽ ăn mặn hơn, lạt hơn chút đỉnh thì bạn phải pha chế lại, nghĩa là bạn có thể bớt mắm chanh hay là thêm vào cho hợp với khẩu vị gia đình bạn thì mới đạt được tuyệt đỉnh của ăn canh chanh. Muốn cho mức nêm nếm dễ dàng, bạn vắt và đong cứ một nước chanh thì một nước mắm rồi trộn chung với nhau, hễ thấy tô canh lạt thì thêm chanh mắm vào, nếu hơi mặn thì thêm nước vào.

Phụ thêm:

Nghệ thuật vắt chanh.
Nhiều người nghe nói vắt chanh mà cũng phải có nghệ thuật nữa, chắc là phải buột miệng lên tiếng sỉ vả, la tôi:
- Vắt chanh thì có cái mẹ gì mà cũng bày đặt, phải có nghệ thuật trong đó nữa. Cứ lấy con dao xẻo đôi trái chanh rồi cầm lên bóp lấy bóp để, vắt chừng nào ra cho hết nước là xong, chứ khó gì mà phải nghệ với gừng trong đó.

Thưa rằng vắt chanh tuy không khó nhưng phải cắt làm sao vắt cho hết nước mới là biết cắt chanh. Thường người ta hay cắt ngang trái chanh làm đôi rồi cầm nửa trái chanh vắt. Cầm một nửa trái chanh cắt ngang không tài nào bạn vắt được hết nước và thường khi vắt mạnh quá, các tinh dầu bên ngoài vỏ có khuynh hướng bể ra làm đắng nước và sẽ có nhiều tép chanh còn nguyên nước lòi ra ngoài. Gặp những trái chanh khô, ít nước, người ta hay có khuynh hướng lăn trái chanh cho mềm hy vọng là sẽ giúp chanh có nhiều nước. Thực ra chanh khô càng lăn càng ít nước vì lúc trái chanh bị lăn, các tép chanh có khuynh hướng rời khỏi vỏ và tinh dầu ngoài vỏ bị dày vò dễ bị bể làm cho trái chanh vắt càng ít nước và càng đắng.

Muốn cắt trái chanh vắt được nhiều nước, bạn phải cắt dọc trái chanh (ít nhất là làm tư, ba phần cắt dọc và phần lõi còn lại). Trái chanh cắt dọc, những miếng chanh bị cắt, các tép chanh nhỏ nằm ngang từ vỏ vào lòng tâm sẽ bị cắt đứt hết. Tép chanh bị cắt, khi bị vắt nước, chanh sẽ dễ dàng cho ra nhiều nước và nước chanh không bị đắng vì vỏ chanh không bị ép mạnh nên ít bị bể... Ấy! cắt vắt chanh cũng cả là một nghệ thuật đấy.

Chuyện bên lề:
Nhớ ngày xưa lúc tôi còn ở độc thân, anh bạn quen sơ giao đến nhà tôi chơi. Tôi lấy bia ra mời anh bạn nhấm nháp lai rai với mấy túi đậu phụng rang. Anh bạn đang đói bụng từ chối bia và thú thực:
- Tối qua đến giờ chưa có miếng gì vô bụng. Tui đói quá. Nhà ông còn cơm nguội không cho tôi ăn ké vài bát cho mát bụng được không! Uống bia rầu ruột chắc tôi chịu không thấu quá!

Nhà còn nhiều cơm nhưng chẳng còn thức ăn dư, tôi đành phải làm lẹ chiên đại dăm, bảy cái trứng với hành, nước mắm để đãi anh bạn. Bữa cơm sửa soạn năm ba phút đã xong. Trong bữa ăn thấy anh bạn ăn uống có vẻ khô khan, tôi lấy nước pha cho anh bạn tô canh chanh. Anh bạn ăn thử rồi tấm tắc khen:
- Cái nước canh này ông làm ăn cơm được quá ông ơi!
Nhờ tô canh chanh, anh bạn ngồi tù tì đá luôn hết nồi cơm, cả dĩa trứng và bao nhiêu canh chanh còn lại anh đưa tô lên miệng húp hết sạch. Anh còn gật gù khen thêm:
- Tôi thấy canh chanh này ăn cơm có lý lắm.

Anh bạn không phải khen qua loa cho có chuyện đâu. Sau này chúng tôi thân thiết hơn, tôi mới biết đời sống độc thân lại càng làm cho anh gắn bó hơn với những bữa ăn canh chanh. Anh bạn nói, anh ăn canh chanh thường xuyên lắm vì nó tiện dễ làm và ngon miệng. Và sau này, khi lấy vợ rồi, trong thực đơn bữa ăn hằng ngày, canh chanh là món ăn ưu tiên một của gia đình anh vì anh chàng khoái canh chanh đã đành, chị vợ cũng khoái canh chanh không kém vì đỡ mất công làm, ăn lại ngon và những đứa con của vợ chồng anh chị thì khỏi nói, chúng rất chịu món canh chanh đậm vị này.

BáChoa (Phố rùm)

________________________________________________________________________________